جوت (کنف هندی): معرفی، ویژگی‌ها و کاربردها

۱. معرفی مختصر

جوت، معروف به چِتایی یا کنف هندی، یک گیاه سالیانه از خانوادهٔ پنیرکیان است. این گیاه عمدتاً در اقلیم‌های گرم و مرطوب پرورش می‌یابد و با دمای بین ۲۰ تا ۴۰ درجه سانتی‌گراد و رطوبت کافی، قابلیت رشد تا ارتفاع حدود ۳ متر را دارد.

۲. ساختار گیاه

ساقهٔ گیاه جوت از چند لایه تشکیل می‌شود:

• پوست خارجی: حاوی الیاف نرم، که منبع اصلی «نخ جوت» است.

• بخش میانی چوبی: شبکه‌ای از بافت چوبی با مغزی پنبه‌ای؛ در صنایع چوب و کاغذ کاربرد دارد.

• برگ‌ها و میوه‌ها: برگ‌ها گاهی به‌عنوان خوراک دام استفاده می‌شوند؛ میوه‌ها (کپسول) پنج‌بخشی هستند و دانه‌های خوراکی با حدود ۲۰٪ روغن در آن‌ها یافت می‌شود.

۳. خواص فیزیکی و زیست‌محیطی

• الیاف جوت از جنس سلولز و لیگنین هستند که باعث چقرمگی، درخشندگی و انعطاف‌پذیری می‌شوند.

• نقطه قوت ویژه آن، تجزیه‌پذیری کامل در طبیعت است که آن را به انتخابی پایدار برای تولید محصولات سبز تبدیل می‌کند.

• دارای ویژگی‌های عایق حرارتی، ضد الکتریسیته ساکن و قابلیت ترکیب با دیگر الیاف برای بهبود ویژگی‌های کاربردی می‌باشد.

۴. فرآیند برداشت و ریسندگی

برداشت جوت معمولاً پس از حدود ۱۲۰ روز رشد انجام می‌شود. سپس طی فرآیند «رتینگ» (ازیاد باکتریایی یا مرطوب) در مدت ۴۸ تا ۷۲ ساعت، الیاف از ساقه جدا می‌شوند و برای ریسندگی به کارخانه‌ها انتقال داده می‌شوند.

۵. مصارف صنعتی و انواع کاربر

الیاف جوت پس از الیاف کتان، دومین الیاف گیاهی پرمصرف در جهان هستند:

• ساخت گونی، طناب، تور، پرده، پوشش مبلمان، فرش، قالیچه و عدل پنبه.

• به دلیل دوام و مقاومت بالا، در صنایع کاغذسازی، بسته‌بندی، نساجی صنعتی (خصوصاً در پود فرش ماشینی) کاربرد فراوان دارد.

• در دکوراسیون داخلی، معماری پاویون و وسایل تزئینی فضایی با حس بومی و طبیعی ایجاد می‌شود.

۶. تولید جهانی

• هند بزرگ‌ترین تولیدکننده نخ جوت با بیش از ۷۶ کارخانه فعال است.

• بنگلادش پس از هند، با حدود ۷۰ واحد صنعتی، رتبه دوم را دارد.

• سایر کشورها شامل چین، میانمار، ویتنام، مصر هستند. در ایران، تولید سنتی در استان گیلان انجام می‌شد اما امروزه عملاً متوقف شده است